اوتیسم
اختلال طیف اوتیسم
ملاک های تشخیصی
گردآورنده: افسانه امیری- کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
ملاک های تشخیصی
کمبودهای مداوم در ارتباط اجتماعی و تعامل اجتماعی در موقعیت های متعدد، به صورتی که توسط موارد زیر، د حال حاضر یا بنا بر سابقه آشکار می شوند.
۱. کمبودهایی در رابطهٔ متقابل اجتماعی - هیجانی که برای مثال از نزدیکی اجتماعی نابهنجار و ناتوانی در گفتگوی متقابل عادی؛ تا کاهش تقسیم کردن تمایلات، هیجانات، یا عاطفه را ناتوانی در شروع کردن تعامل های اجتماعی یا پاسخ دادن به آنها گسترش دارند.
۲. کمبودهایی در رفتارهای ارتباطی غیرکلامی که برای تعامل اجتماعی مورد استفاده قرار میگیرند و برای مثال از ارتباط کلامی و غیرکلامی که انسجام نامناسب دارد؛ تا نابهنجاری هایی در تماس چشمی و زبان بدن یا کمبودهایی در درک کردن حرکات ایما و اشاره و به کار بردن آنها؛ تا فقدان کامل جلوه های صورت و ارتباط غیرکلامی گسترش دارند.
۳. کمبودهایی در برقرار کردن، حفظ کردن، و درک کردن روابط، که برای مثال از مشکلات تنظیم کردن رفتار برای مناسب بودن با موقعیت های اجتماعی مختلف ؛ تا مشکلاتی در تقسیم کردن بازی خیالی یا دوست یابی ؛ تا فقدان علاقه به همسالان، گسترش دارند.
الگوهای رفتار، تمایلات، یا فعالیت های محدود، تکراری به صورتی که با حداقل دو مورد زیر، در حال حاضر یا بنا بر سابقه، آشکار می شود.
۱. جنبش های حرکتی، استفاده از اشیا، یا گفتار قالبی یا تکراری (مثل حرکات قالبی ساده، به ص کردن اسباب بازی ها، پژواکگویی، عبارت های شخصی نامتعارف (
۲. اصرار بر یکنواختی، چسبیدن انعطاف ناپذیر به روالهای عادی، یا الگوهای رفتار کابع غیر می تشریفاتی (مثل ناراحتی شدید از تغییرات جزئی، مشکلاتی در رابطه با نقل از انتقالات، الگوهای تفکر خشک، تشریفات خوشامدگویی، نیاز به رفتن از مسیری یکسان یا هر روز خوردن غذای یکسان(.
۳. تمایلات بسیار محدود و ثابت که از نظر شدت یا تمرکز نابهنجار هستند (مثل دلبستگی عمیق یا دلمشغولی به اشیای غیرعادی، تمایلات بیش از حد محدود یا پایدار(.
۴. واکنش پذیری زیاد یا کم به درون داد حسی یا تمایل غیرعادی به جنبه های حسی محیط (مثل بی تفاوتی اشکار به درد/ دما، پاسخ نامطلوب به صداها یا بافتهای خاص، بوییدن یا لمس کردن بیش از حد اشیا، شیفتگی دیداری به نورها یا حرکت(.
نشانه ها باید در اوایل دورهٔ رشد وجود داشته باشند (اما ممکن است تا وقتی ضروریات اجتماعی از توانایی های محدود فراتر نباشند، به طور کامل آشکار نشوند، یا امکان دارد راهبردهای آموخته شده در سنین بالاتر، آنها را پوشانده باشند(.
نشانه ها، اختلال قابل ملاحظهٔ بالینی در عملکرد کنونی اجتماعی، شغلی، یا زمینه های مهم دیگر عملکرد ایجاد میکنند.
این اختلالات با ناتوانی عقلانی (اختلال عقلانی رشدی) یا تأخیری رشدی کلی، بهتر توجیه نمی شوند. ناتوانی عقلانی و اختلال طیف اوتیسم اغلب با هم روی میدهند؛ برای دادن تشخیص های همزمان اختلال طیف اوتیسم و ناتوانی عقلانی، ارتباط اجتماعی باید پایین تر از سطح مورد انتظار برای رشد کلی باشد.
توجه: برای افراد مبتلا به تشخیص جاافتادهٔ اختلال اوتیستیک DSM-IV، اختلال آسپرگر، یا اختلال رشد فراگیر که به گونه دیگری مشخص نشده است، باید تشخیص اختلال طیف اوتیسم داده شود. افرادی که کمبودهای محسوسی در ارتباط اجتماعی دارند، اما نشانه های آنها به گونهٔ دیگری ملاک های اختلال طیف اوتیسم را برآورده نمیکنند، باید برای اختلال ارتباط اجتماعی (عملی) ارزیابی شوند.
منبع DSM_5: ۱. کمبودهایی در رابطهٔ متقابل اجتماعی - هیجانی که برای مثال از نزدیکی اجتماعی نابهنجار و ناتوانی در گفتگوی متقابل عادی؛ تا کاهش تقسیم کردن تمایلات، هیجانات، یا عاطفه را ناتوانی در شروع کردن تعامل های اجتماعی یا پاسخ دادن به آنها گسترش دارند.
۲. کمبودهایی در رفتارهای ارتباطی غیرکلامی که برای تعامل اجتماعی مورد استفاده قرار میگیرند و برای مثال از ارتباط کلامی و غیرکلامی که انسجام نامناسب دارد؛ تا نابهنجاری هایی در تماس چشمی و زبان بدن یا کمبودهایی در درک کردن حرکات ایما و اشاره و به کار بردن آنها؛ تا فقدان کامل جلوه های صورت و ارتباط غیرکلامی گسترش دارند.
۳. کمبودهایی در برقرار کردن، حفظ کردن، و درک کردن روابط، که برای مثال از مشکلات تنظیم کردن رفتار برای مناسب بودن با موقعیت های اجتماعی مختلف ؛ تا مشکلاتی در تقسیم کردن بازی خیالی یا دوست یابی ؛ تا فقدان علاقه به همسالان، گسترش دارند.
الگوهای رفتار، تمایلات، یا فعالیت های محدود، تکراری به صورتی که با حداقل دو مورد زیر، در حال حاضر یا بنا بر سابقه، آشکار می شود.
۱. جنبش های حرکتی، استفاده از اشیا، یا گفتار قالبی یا تکراری (مثل حرکات قالبی ساده، به ص کردن اسباب بازی ها، پژواکگویی، عبارت های شخصی نامتعارف (
۲. اصرار بر یکنواختی، چسبیدن انعطاف ناپذیر به روالهای عادی، یا الگوهای رفتار کابع غیر می تشریفاتی (مثل ناراحتی شدید از تغییرات جزئی، مشکلاتی در رابطه با نقل از انتقالات، الگوهای تفکر خشک، تشریفات خوشامدگویی، نیاز به رفتن از مسیری یکسان یا هر روز خوردن غذای یکسان(.
۳. تمایلات بسیار محدود و ثابت که از نظر شدت یا تمرکز نابهنجار هستند (مثل دلبستگی عمیق یا دلمشغولی به اشیای غیرعادی، تمایلات بیش از حد محدود یا پایدار(.
۴. واکنش پذیری زیاد یا کم به درون داد حسی یا تمایل غیرعادی به جنبه های حسی محیط (مثل بی تفاوتی اشکار به درد/ دما، پاسخ نامطلوب به صداها یا بافتهای خاص، بوییدن یا لمس کردن بیش از حد اشیا، شیفتگی دیداری به نورها یا حرکت(.
نشانه ها باید در اوایل دورهٔ رشد وجود داشته باشند (اما ممکن است تا وقتی ضروریات اجتماعی از توانایی های محدود فراتر نباشند، به طور کامل آشکار نشوند، یا امکان دارد راهبردهای آموخته شده در سنین بالاتر، آنها را پوشانده باشند(.
نشانه ها، اختلال قابل ملاحظهٔ بالینی در عملکرد کنونی اجتماعی، شغلی، یا زمینه های مهم دیگر عملکرد ایجاد میکنند.
این اختلالات با ناتوانی عقلانی (اختلال عقلانی رشدی) یا تأخیری رشدی کلی، بهتر توجیه نمی شوند. ناتوانی عقلانی و اختلال طیف اوتیسم اغلب با هم روی میدهند؛ برای دادن تشخیص های همزمان اختلال طیف اوتیسم و ناتوانی عقلانی، ارتباط اجتماعی باید پایین تر از سطح مورد انتظار برای رشد کلی باشد.
توجه: برای افراد مبتلا به تشخیص جاافتادهٔ اختلال اوتیستیک DSM-IV، اختلال آسپرگر، یا اختلال رشد فراگیر که به گونه دیگری مشخص نشده است، باید تشخیص اختلال طیف اوتیسم داده شود. افرادی که کمبودهای محسوسی در ارتباط اجتماعی دارند، اما نشانه های آنها به گونهٔ دیگری ملاک های اختلال طیف اوتیسم را برآورده نمیکنند، باید برای اختلال ارتباط اجتماعی (عملی) ارزیابی شوند.
گردآورنده: افسانه امیری- کارشناس ارشد روانشناسی بالینی