.jpg)
.jpg)
شخصیتی
تعریف شخصیت
هر انسانی در نوع خود منحصر به فرد است. با وجود این، بین بسیاری از انسان ها، آن قدر شباهت وجود دارد که بتوان نکات مشترکی را در نظر گرفت. اگرچه روان شناسان وجود شباهت هایی بین افراد را قبول دارند، ولی توجه آنها بیشتر به تفاوت های افراد از یکدیگر معطوف است. چرا عده ای موفق و بعضی ناموفق اند؟ چرا برداشت های افراد از امور متفاوت است؟ تنوع استعدادها از کجا ناشی می شود؟ چرا عده ای به بیماری های روانی مبتلا می شوند، در حالی که دیگران در همان شرایط سالم می مانند؟ و...
روان شناسان به روابط پیچیده میان جنبه های مختلف رفتار انسان، از جمله یادگیری، ادراک، انگیزش، تفکر، عواطف، احساسات، هوش و ... می پردازند. درک نحوه عمل این فرایندها با همدیگر و تشکیل یک کل یکپارچه، اغلب فراتر از شناخت هریک از آنها به طور جداگانه است. انسان به صورت یک کل سازمان یافته عمل می کند و در پرتو چنین کلیت و سازمانی است که باید شناخته شود. کمتر جنبه ای از رفتار انسان را می توان تصور کرد که شخصیت وی را منعکس و بیان نکند.
روش های ارزیابی شخصیت
در ارزشیابی شخصیت، روش بررسی جامع، «مشاهده» مستقیم رفتار است، چه اعمال روزمره اند که در موقعیت های عملی، در خانواده، در محل کار، در روابط و مناسبات با اشخاص خودی یا بیگانه و دوستان، اعم از بی اعتنا یا متخاصم، تشکیل دهنده حالت یا طرز بیان خاص شخصیت اند. ولی به دلیل اینکه نمی توان در عمل مجموعه رفتار یک شخص را مشاهده کرد، ناگزیریم روش های مخصوصی را به کار بندیم. این روش ها شامل بررسی زندگی نامه خودنوشته و دیگرنوشته، بررسی قیافه، خط و بیان، ارزیابی شخصیت در موقعیت های تجربی(آزمایشی)، آزمون های عینی(پرسشنامه ها)، آزمون های فرافکن و ... است. با استفاده از این روش ها، روان شناسان به ارزیابی شخصیت مراجعان خود می پردازند.
به عنوان مثال:
روان شناسان بالینی می کوشند به وسیله ارزیابی شخصیت مراجعان خود، فرق گذاری بین رفتارها و احساس های بهنجار و نابهنجار، نشانه های بیماری آنها را درک کنند. آنها به وسیله ارزیابی شخصیت می توانند اختلال ها را تشخیص دهند و بهترین درمان را تعیین کنند.
روان شناسان آزمایشگاهی، شخصیت دانش آموزانی را که به آنها ارجاع داده می شوند ارزیابی می کنند تا علت مشکلات سازگاری یا یادگیری را مشخص کنند.
روان شناسان صنعتی-سازمانی، شخصیت را برای انتخاب بهترین داوطلب برای شغلی بخصوص ارزیابی می کنند.
روان شناسان مشاوره ای، شخصیت را برای یافتن بهترین رشته تحصیلی یا شغل برای متقاضیان خاص، اندازه گیری می کنند تا شرایط رشته تحصیلی یا درخواست های شغل با تمایلات و نیازهای فرد جور باشند.
روان شناسان پژوهشی، شخصیت آزمودنی های خود را در تلاش برای تبیین رفتار آنها در یک آزمایش یا ربط دادن صفات شخصیت آنها به اندازه گیری های دیگر، ارزیابی می کنند.
انواع آزمون های شخصیت
اگرچه تعداد این آزمون ها زیاد است، نام تعدادی از معروف ترین و پرکاربردترین آن ها در زیر ذکر می شود:
هر انسانی در نوع خود منحصر به فرد است. با وجود این، بین بسیاری از انسان ها، آن قدر شباهت وجود دارد که بتوان نکات مشترکی را در نظر گرفت. اگرچه روان شناسان وجود شباهت هایی بین افراد را قبول دارند، ولی توجه آنها بیشتر به تفاوت های افراد از یکدیگر معطوف است. چرا عده ای موفق و بعضی ناموفق اند؟ چرا برداشت های افراد از امور متفاوت است؟ تنوع استعدادها از کجا ناشی می شود؟ چرا عده ای به بیماری های روانی مبتلا می شوند، در حالی که دیگران در همان شرایط سالم می مانند؟ و...
روان شناسان به روابط پیچیده میان جنبه های مختلف رفتار انسان، از جمله یادگیری، ادراک، انگیزش، تفکر، عواطف، احساسات، هوش و ... می پردازند. درک نحوه عمل این فرایندها با همدیگر و تشکیل یک کل یکپارچه، اغلب فراتر از شناخت هریک از آنها به طور جداگانه است. انسان به صورت یک کل سازمان یافته عمل می کند و در پرتو چنین کلیت و سازمانی است که باید شناخته شود. کمتر جنبه ای از رفتار انسان را می توان تصور کرد که شخصیت وی را منعکس و بیان نکند.
روش های ارزیابی شخصیت
در ارزشیابی شخصیت، روش بررسی جامع، «مشاهده» مستقیم رفتار است، چه اعمال روزمره اند که در موقعیت های عملی، در خانواده، در محل کار، در روابط و مناسبات با اشخاص خودی یا بیگانه و دوستان، اعم از بی اعتنا یا متخاصم، تشکیل دهنده حالت یا طرز بیان خاص شخصیت اند. ولی به دلیل اینکه نمی توان در عمل مجموعه رفتار یک شخص را مشاهده کرد، ناگزیریم روش های مخصوصی را به کار بندیم. این روش ها شامل بررسی زندگی نامه خودنوشته و دیگرنوشته، بررسی قیافه، خط و بیان، ارزیابی شخصیت در موقعیت های تجربی(آزمایشی)، آزمون های عینی(پرسشنامه ها)، آزمون های فرافکن و ... است. با استفاده از این روش ها، روان شناسان به ارزیابی شخصیت مراجعان خود می پردازند.
به عنوان مثال:
روان شناسان بالینی می کوشند به وسیله ارزیابی شخصیت مراجعان خود، فرق گذاری بین رفتارها و احساس های بهنجار و نابهنجار، نشانه های بیماری آنها را درک کنند. آنها به وسیله ارزیابی شخصیت می توانند اختلال ها را تشخیص دهند و بهترین درمان را تعیین کنند.
روان شناسان آزمایشگاهی، شخصیت دانش آموزانی را که به آنها ارجاع داده می شوند ارزیابی می کنند تا علت مشکلات سازگاری یا یادگیری را مشخص کنند.
روان شناسان صنعتی-سازمانی، شخصیت را برای انتخاب بهترین داوطلب برای شغلی بخصوص ارزیابی می کنند.
روان شناسان مشاوره ای، شخصیت را برای یافتن بهترین رشته تحصیلی یا شغل برای متقاضیان خاص، اندازه گیری می کنند تا شرایط رشته تحصیلی یا درخواست های شغل با تمایلات و نیازهای فرد جور باشند.
روان شناسان پژوهشی، شخصیت آزمودنی های خود را در تلاش برای تبیین رفتار آنها در یک آزمایش یا ربط دادن صفات شخصیت آنها به اندازه گیری های دیگر، ارزیابی می کنند.
انواع آزمون های شخصیت
اگرچه تعداد این آزمون ها زیاد است، نام تعدادی از معروف ترین و پرکاربردترین آن ها در زیر ذکر می شود:
- پرسشنامه شخصیت چند وجهی مینه سوتا ((MMPI2
- پرسشنامه شخصیتی نئو (NEO-PI-R)
- پرسشنامه بالینی چندمحوری میلون (MCMI-III)
- پرسشنامه 16 عاملی کتل (16PF)
- پرسشنامه روانی کالیفرنیا (CPI)
پرسشنامه چند جنبه ای مینه سوتا (MMPI)، پرسشنامه استانداری برای فراخوانی دامنه گسترده ای از ویژگی های خودتوصیفی و نمره گذاری آنهاست که یک شاخص کمی از سازگاری هیجانی فرد و نگرش وی نسبت به شرکت در آزمون را به دست می دهد.
فرم جدید این پرسشنامه 370 ماده دارد که به صورت بله یا خیر پاسخ داده شده و نتایج اولیه به صورت سه مقیاس روایی و ده مقیاس بالینی ارائه می شوند. پس از تفسیر نتایج برخی از ویژگی های سالم شخصیت آزمون دهنده و برخی از ویژگی ها و رفتارهای مشکل آفرین مشخص می شوند.
منبع: آزمون های روان شناختی _ علی فتحی آشتیانی
............................................................................................................................................
نسخه تجدیدنظر شده پرسشنامه شخصیتی نئو (NEO-PI-R) حاوی 240 ماده است. پاسخگویان هریک از 240 جمله را بر مبنای یک مقیاس پنج قسمتی (کاملا مخالفم، مخالفم، نظری ندارم، موافقم، کاملا موافقم) درجه بندی می کنند. پس از تفسیر آزمون توسط کارشناس روانسنجی ویژگی های شخصیتی زیر در مورد آزمون دهنده مشخص می شود:
روان آزردگی- برون گرایی- گشودگی- موافق بودن- باوجدان بودن
منبع: آزمون های روان شناختی _ علی فتحی آشتیانی
......................................................................................................................................
پرسشنامه چندمحوری بالینی میلون3 (MCMI-III) یک پرسشنامه خودسنجی استاندارد شده است که دامنه گسترده ای از اطلاعات مربوط به شخصیت، سازگاری هیجانی و نگرش مراجعان به آزمون را می سنجد. این پرسشنامه شامل 175 ماده است که به هرکدام به صورت بله یا خیر پاسخ داده می شود و تحت 28 مقیاس جداگانه و بر اساس طبقه بندی های زیر نمره گذاری می شود: شاخص های تغییرپذیری، الگوهای شخصیت بالینی، آسیب شناسی شدید شخصیت، نشانگان بالینی و نشانگان شدید.
منبع: آزمون های روان شناختی _ علی فتحی آشتیانی
...........................................................................................................................................
پرسشنامه 16 عاملی کتل، شخصیت را به 16 بعد اساسی که آنها را صفت عمقی می نامند تقسیم کرده و بر اساس این پرسشنامه می توان ارزیابی کاملی از شخضیت هر فرد به دست می آورد. 16PF یک پرسشنامه با قابلیت نمره گذاری عینی است که بر مبنای پژوهش های بنیادی در روان شناسی جهت فراهم آوردن پوششی کامل از شخصیت در یک زمان کوتاه است. این پرسشنامه 187 ماده دارد که به صورت بله، خیر یا بین این دو پاسخ داده می شوند. پس از نمره گذاری و تفسیر نتایج آزمون 16 ویژگی شخصیتی تحت عنوان عوامل مرتبه اول (یا رگه های عمقی) و 8 ویژگی تکمیلی تحت عنوان عوامل مرتبه دوم بدست می آید که نکات مهمی در مورد شخصیت آزمون دهنده و همچنین برخی مشکلات رفتاری از آن حاصل می شود.
منبع: آزمون های روان شناختی _ علی فتحی آشتیانی
..............................................................................................................................................
پرسشنامه روانی کالیفرنیا برای سنجش ویژگی های شخصیتی پایدار میان فردی در افراد بهنجار تدوین شده است. این پرسشنامه حاوی 480 سوال است که به صورت دو گزینه ای با کلمات صحیح وغلط به آنها پاسخ داده می شود. سه مقیاس روایی این پرسشنامه نگرش های فرد را نسبت به آزمون می سنجد و سایر مقیاس ها اطلاعاتی در مورد ویژگی های شخصیتی فرد در روابط بین فردی به دست می دهد.
منبع : آشنایی با آزمون سازی و آزمون های روانی _ ابوالفضل کرمی
گردآورنده: محبوبه مسلمی فر- کارشناس ارشد روانشناسی