واقعیت مجازی می تواند به درمان پارانویای شدید کمک کند!

مطالعه ای در دانشگاه آکسفورد بر روی بیمارانی از یکی از کلینیک های این دانشگاه نشان می دهد واقعیت مجازی می تواند با کمک به افراد برای مواجه شدن با موقعیت هایی که از آن می ترسند به درمان پارانویای شدید کمک کند.
شبیه سازی های واقعیت مجازی به این بیمارن کمک کرد یاد بگیرند موقعیت هایی که از آنها می ترسند (مثل آسانسور شلوغ) واقعا امن است.
این مطالعه که در نشریه British Journal of Psychiatry منتشر شده است تکنیک های درمان روانشناختی مبتنی بر شواهد را با موقعیت های اجتماعی مجازی مدرن تلفیق می کند تا ترس پارانویایی را کاهش دهد. حدود یک تا دو درصد جمعیت از پارانویای شدید که معمولا یکی از مشخصات اختلالات سلامت روان مثل اسکیزوفرنی است رنج می‌برند. این بیمارن شدیدا به دیگران بی اعتمادند و باور دارند دیگران از روی عمد قصد آسیب رساندن به آنها را دارند. این مشکل می تواند چنان تضعیف کننده باشد که افراد مبتلا قادر به ترک خانه نباشند.
مکانیزم های مقابله مثل اجتناب از موقعیت های اجتماعی، کاهش تماس چشمی، کوتاه کردن تعاملات اجتماعی تا حد ممکن می‌تواند وضعیت را بدتر کند چون ترس های پارانویایی را تقویت می کند: بیماران به این باور می رسند که چون از این رفتارهای دفاعی استفاده کرده اند توانسته اند از آسیب پیشگیری کنند.
تیم تحقیق به سرپرستی پروفسور دنیل فیریمن از دپارتمان روانپزشکی دانشگاه آکسفورد می خواستند ببینند آیا این بیماران می‌توانند با تجربه موقعیت هایی که از آنها می ترسیدند و بدون یادگیری این رفتارهای دفاعی یاد بگیرند یک موقعیت ایمن است یا خیر.
اما قرار گرفتن در موقعیتی که از آن می‌ترسند برای بسیاری از این بیماران دشوار است چون اضطراب غیرقابل تحملی ایجاد می‌کند. برای غلبه بر این چالش تیم تحقیق از واقعیت مجازی برای خلق موقعیتی هایی که بیماران را می ترساند استفاده کرد.
سی بیمار که به خدمات درمانی یکی از کلینیک های دانشگاه آکسفورد مراجعه کرده بودند در این مطالعه شرکت کردند. همه بیماران به موقعیت های واقعیت مجازی با تعداد رو به افزایش کاراکترهای کامپیوتری (آواتار) وارد شدند. دیدن تعداد زیادی آدم در یک زمان معمولا این بیماران را مضطراب می کند. به بیماران گفته شد با باقی ماندن در این موقعیت ها یاد خواهند گرفت که این موقعیت ها امن هستند. سوار شدن در متروی شهری و آسانسور برای این پژوهش مورد استفاده قرار گرفت.
به بیماران به شکل تصادفی دستورالعمل هایی برای کنار آمدن با این موقعیت ها داده شد. یک گروه ترغیب شد تا رفتارهای دفاعی معمول خود را بکار گیرد: به آنها گفته شد این کار مثل وارد شدن به آب سرد است: زمانی که اول وارد آب می شوند کمی احساس ناراحتی می کنید اما بعد از مدتی به آن عادت خواهید کرد.
بیمارانی که با کاهش رفتارهای دفاعی ترس های خود را مورد آزمون قرار دادند کاهش قابل توجهی در هذیان های پارانویایی داشتند. پس از جلسه درمان واقعیت مجازی، بیش از 50 درصد این بیماران دیگر دچار پارانویای شدید نبودند.
حتی برای آنهایی که در مواجهه با موقعیت های ترس آور در واقعیت مجازی رفتارهای دفاعی خود را کنار نگذاشتند فوایدی وجود داشت: حدود 20 درصد آنها دیگر پارانویای شدید را تجربه نمی کردند. بیمارانی که کاملا ترس های خود در واقعیت مجازی را به محک آزمون گذاشتند حتی در دنیای واقعی مثلا در هنگام خرید از فروشگاه کمتر احساس درماندگی می کردند. برای اینکه ببینیم این فواید بعد از روز درمان هم باقی می مانند یا خیر پژوهش های بیشتری نیاز است.
پروفسور فیریمن سرپرست پژوهش در دانشگاه آکسفورد و روانشناس بالینی در کلینیکی که این پژوهش در آن انجام شده است می‌گوید: "پارانویا معمولا به انزوا، ناخشنودی و درماندگی شدید می انجامد. اما نتایج مثبت فوری این مطالعه راه جدیدی در درمان نشان می دهد. فقط در یک جلسه سی دقیقه ای آنهایی که از تکنیک های درست روانشناختی استفاده کردند کاهش شدید در پارانویا داشتند."
واقعیت مجازی برای درمان تعدادی از اختلالات روانی مورد استفاده قرار گرفته است. این روش مزایای متعددی نسبت به مواجهه بیماران با موقعیت های واقعی دارد. ذهن و جسم افراد مشابه دنیای واقعی واکنش نشان می دهد ولی چون بیماران می دانند این موقعیت ها ساختگی است اعتماد به نفس بیشتری برای آزمودن تکنیک های مختلف روانشناختی دارند. بیماران می توانند سطح دشواری موقعیت ها را کم کم بالا ببرند و با سرعتی قابل تنظیم یاد بگیرند.


گردآورنده: افسانه امیری- کارشناس ارشد روانشناسی بالینی